Prognozy rozwoju sektora energetyki odnawialnej w Polsce przeprowadzone w ostatnich latach wskazują na duże możliwości jego sukcesywnego wzrostu. Stworzenie korzystnych warunków inwestowania w ten podsektor energetyki może dać w ciągu kilku lat bardzo znaczny wzrost udziału źródeł energii odnawialnej w ogólnym zużyciu nośników energetycznych, a także w produkcji energii elektrycznej oraz cieplnej. Niezwykle istotnego znaczenia nabiera w tym kontekście możliwość skorzystania przez przedsiębiorców z dostępnych instrumentów wsparcia zarówno ze środków krajowych (przede wszystkim środki Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) oraz zagranicznych, w tym z funduszy unijnych.
Wsparcie projektów energetycznych z zakresu odnawialnych źródeł energii istnieje na poziomie krajowym - działanie 9.4. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, jak i regionalnym – Regionalny Program Operacyjny odpowiedni dla lokalizacji inwestycji.
W ramach działania 9.4. Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych wspierane są projekty budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy oraz jednostek wytwarzania ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej. Wyklucza się natomiast możliwość udzielenia wsparcia na technologię współspalania paliw kopalnych i biomasy lub biogazu, a także budowę lub przebudowę obiektów energetycznych spalających odpady komunalne.
Charakter uzyskania wsparcia reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii. W dokumencie tym określono szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania pomocy publicznej. Zgodnie z mapą pomocy regionalnej intensywność wsparcia zależy od lokalizacji inwestycji oraz wielkości przedsiębiorstwa i wynosi od 30 do 70 % wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Jednocześnie maksymalna kwota wsparcia nie może przekroczyć 40 mln PLN. Określone zostały równocześnie minimalne wartości dla projektów, które mogą otrzymać dofinansowanie w ramach działania – wartość projektu musi być wyższa niż 20 mln PLN. Wyjątkiem są inwestycje w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych, gdzie minimalna wartość projektu wynosi 10 mln PLN. W ramach działania przeznaczone zostały środki w wysokości ponad 2 mld euro, które dostępne są dla wnioskodawców w ramach ogłaszanych konkursów. Podczas naboru, który zakończył się 14 kwietnia 2009r. do Instytucji Wdrażającej - Instytutu Paliw i Energii Odnawialnej – wpłynęło 120 wniosków o dofinansowanie. Z tej liczby aż 86 projektów dotyczy budowy farm wiatrowych. Drugie miejsce zajęły inwestycje związane z produkcją biogazu - 19 wniosków. Całkowita kwota o którą ubiegają się potencjalni beneficjenci kształtuje się na poziomie ok. 3,148 mld PLN. Do podziału jest "jedynie" 750 mln złotych.
Projekty o niższej wartości (mniej niż 20 mln PLN oraz w przypadku wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych mniej niż 10 mln PLN) mogą otrzymać wsparcie na nową inwestycję w zakresie odnawialnych źródeł energii z 16 Regionalnych Programów Operacyjnych wdrażanych na poziomie poszczególnych województw. O wyborze konkretnego Regionalnego Programu Operacyjnego decyduje lokalizacja inwestycji.
Należy podkreślić, że każdy Regionalny Program Operacyjny wyznacza własne, szczegółowe zasady udzielania wsparcia. Co istotne, nie wszystkie województwa wyszczególniły specjalne działania na wsparcie inwestycji tylko z zakresu odnawialnych źródeł energii dla przedsiębiorstw. W niektórych województwach istnieje możliwość wsparcia takich projektów z działań dotyczących ochrony środowiska, w pozostałych firmy energetyczne zmuszone są do rywalizacji konkursowej wraz z innymi inwestycjami przedsiębiorstw, w tym wraz z projektami o charakterze innowacyjnym. W konkursach tych biorą udział przede wszystkim projekty innowacyjne z różnych branż, a kryteria wyboru projektów promują firmy, które wprowadzą na rynek nowy, innowacyjny produkt, co automatycznie niestety zmniejsza szanse otrzymania dofinansowania na inwestycje z zakresu odnawialnych źródeł energii. Niektóre regiony wprowadziły również ograniczenia kwotowe wysokości wsparcia.
Wszystkie regiony stosują konkursową procedurę wyłaniania dofinansowywanych operacji dla przedsiębiorstw. Wniosek aplikacyjny można złożyć jedynie w terminie wskazanym w ogłoszeniu o naborze wniosków, które ukazuje się na stronie internetowej instytucji wdrażającej.
Niezależnie jednak od ubiegania się o środki unijne w ramach działania krajowego lub regionalnych programów operacyjnych z zakresu odnawialnych źródeł energii niezwykle istotne jest właściwe przygotowanie inwestycji do fazy realizacji. Złożenie wniosku aplikacyjnego powinno być jednym z ostatnich elementów prac przedrealizacyjnych. Pierwszym krokiem w ramach przygotowania projektu powinna stanowić analiza efektywności inwestycji z punktu widzenia wybranego źródła energii dla danej lokalizacji. Niezbędne jest tym samym przeprowadzenie analizy wykonalności dla różnych wariantów lokalizacji. Wniosek o dofinansowanie wraz z niezbędnymi załącznikami (w tym studium wykonalności) powinien wskazywać, że przedstawiony projekt do dofinansowania jest w pełni wykonalny nie tylko pod względem technicznym, środowiskowym, ale również formalno-prawnym oraz finansowym. Wnioskodawca powinien więc wcześniej zdobyć wymagane pozwolenia na realizację inwestycji oraz wskazać źródło finansowania przedsięwzięcia (zabezpieczone środki własne, kredyt), które pozwoli na realizację zadania do momentu wypłaty dotacji. Należy również pamiętać, że rozpoczęcie rzeczowe inwestycji w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorstw może nastąpić po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Wcześniejsze podjęcie prac budowlanych lub złożenie pierwszego prawnie wiążącego zamówienia na urządzenia, z wyłączeniem działań związanych z przygotowaniem dokumentacji dotyczącej danej inwestycji, automatycznie dyskwalifikuje projekt do wsparcia.
Autor artykułu: Łukasz Skiba, konsultant Management & Consulting Group Sp. z o. o.
ul. Popularna 4/6, 02-473 Warszawa
tel.: +48 (22) 498 40 60, faks: +48 (22) 425 33 33
www: www.mcgroup.eu
